Onderzoek

Know-how

Naast de inbreng van expertise en ervaring van elk van de leden, profileert het Instituut zich momenteel op verschillende onderzoekslijnen binnen het kader van duurzame ontwikkeling.

Transitie naar een kringloopeconomie

Het onderzoek naar transitie richting duurzame ontwikkeling is reeds genoegzaam bekend. Meer en meer wijzen internationale wetenschappelijke rapporten echter op de maatschappelijke uitdagingen die een geglobaliseerde wereld – met dito productie- en consumptiepatronen – met zich meebrengen. Deze uitdagingen leiden tot de noodzaak systematisch, samenhangend en volhoudend een kringloopeconomie (in het Engels: ‘circular economy’) op te zetten in pan-Europees verband. De complexiteit hiervan mag echter niet worden onderschat. Ook het Globale Zuiden – in al zijn diversiteit – zal de gevolgen hiervan ondervinden. Het Instituut maakt van de transitie naar een kringloopeconomie binnen een context van duurzame ontwikkeling haar belangrijkste onderzoekslijn.

Duurzame productie- en consumptiepatronen

Het streven naar duurzame consumptie- en productiepatronen is veelomvattend. Het onderzoek van het Instituut richt zich op de evaluatie van processen en producten. Naast de evaluatie is er natuurlijk oog voor het management/beheer.

Maatschappelijk verantwoord ondernemen

Het evalueren van processen in een organisatie (incl. bedrijven) is onderdeel van het streven naar maatschappelijk verantwoord ondernemen. Internationale richtlijnen kunnen hierbij helpen: bij het doorwerken van de ISO 26000 wordt bijv. een stevige basis gelegd, terwijl het volgen van de GRI Richtlijnen zorgen voor een venster op en van de wereld. Het Instituut heeft aan verschillende onderzoeksprojecten meegewerkt om de toepassing van deze en andere internationale richtlijnen door overheid en bedrijfsleven te vergemakkelijken.

Duurzame producten

Op de vraag ‘Wat is een duurzaam product?’ wordt vaak slechts een partieel antwoord geformuleerd. Het gaat dan of over de milieu-impact of over de bijdrage tot eerlijke handel of over de kwaliteit … De analyse van de levenscyclus van een product (of een dienst), van wieg tot graf, van de winning van grondstoffen tot de afvalfase, over de verschillende dimensies van duurzame ontwikkeling kan een volledig antwoord zoveel mogelijk benaderen. Life cycle sustainability assessment (in het Engels, afgekort LCSA), i.e. duurzaamheid-levenscyclusanalyse, vormt hiertoe de basis.

Monitoring en evaluatie

‘Meten is weten’ zegt het spreekwoord. Het toepassen van bestaande én het ontwikkelen van nieuwe methoden, technieken en instrumenten met het oog op monitoring en evaluatie is dan ook een van de onderzoekslijnen van het Instituut. Het voorwerp (product, proces, programma) en tijdstip (ex-ante, ex-interim, ex-post) hiervan is soms zeer verschillend. Een van de onderzoeksthema’s zijn ‘indicatoren van duurzame ontwikkeling’.

Beleidsvoorbereiding en strategisch advies

Beslissingen bij de overheid, in het bedrijfsleven … - in feite bij alle stakeholders – zouden goed moeten worden onderbouwd. Elk van de stichtende leden van het Instituut heeft expertise en ervaring om beleidsplannen, -nota’s, -instrumenten, enz. voor te bereiden en/of strategisch advies te verstrekken aan ondernemingen, niet-gouvernementele organisaties, vakbonden, enz. op basis van gedegen onderzoek

Begeleiding van participatieve processen

De resultaten van onderzoek en ontwikkeling kunnen pas echt hun doorwerking kennen in de samenleving wanneer deze herkend en erkend worden. Het creëren van een draagvlak is immers cruciaal op middellange termijn. Het gezamenlijk ontwerpen (‘co-design’) is de sleutel tot succes. Naast het interactief modereren van workshops en seminaries, begeleidt het Instituut ook langdurige processen waarbij participatie van stakeholders centraal staat.

Referentielijst

Onderzoek en analyse van de megatrend ‘toenemende schaarste van belangrijke grondstoffen’ en de impact van deze trend op het behalen van de Sustainable Development Goals (SDGs)

Deze opdracht bestond erin na te gaan wat het risico is op negatief of positief effect op het realiseren van de SDGs in België als grondstoffen zoals metalen, aardolie en zand, evenals bodem voor gebruik, schaars worden. Winter 2018 - Herfst 2018.

Life cycle assessment (LCA) in policies, with a focus on sustainable/green public procurement

The aim of the work was to carry out a desk research assignment on the status of usage of Life Cycle Assessment and other related tools in policies worldwide. The research shall identify all policies relevant to LCA and have a special focus on sustainable/green procurement policies. The work was assigned by UN Environment (Life Cycle Initiative). Spring 2018 - Summer 2018.

POL - Évaluation de la politique fédérale des engagements pris dans le cadre de l'agenda à l'horizon 2030 des Nations Unies

Avec l'Institut de Conseil et d'Études en Développement Durable asbl (ICEDD asbl) dans le lead, le présent porte sur une évaluation de la politique fédérale belge au regard des engagements pris par la Belgique en adoptant les Objectifs de développement durable 2015-2030 des Nations Unies (SDGs). Plus spécifiquement il s’agit de mesurer l’écart entre, d’une part les engagements et projets des autorités fédérales (ministres et services publics fédéraux) identifiés comme relevant d’une démarche de développement durable, et d’autre part la situation souhaitée en 2030 telle qu’elle est décrite au travers des SDGs. Printemps 2017 - Été 2017.

TRANS, CE & SA - Naar een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector (update)

De data over het profiel van de metaalsector in België en Europa, een opdracht vier jaar geleden uitgevoerd, werden op vraag van ABVV Metaal geactualiseerd. Kleinere aanvullingen op het rapport werden ook voorgesteld in voorbereiding van hun volgend vierjaarlijks congres. Winter 2016 - Lente 2017.

POL, PART, SA - Stad Brugge Klimaatneutraal tegen 2050

Deze opdracht bestond er in het begrip 'klimaatneutraliteit' te definiëren, een vergelijking te maken met andere centrumsteden in Vlaanderen, interactie op te zetten met locale stakeholders en te onderzoeken wat de mogelijkheden zijn in de tertiaire sector. Het was een onderzoek voor en een ondersteuning van de werkzaamheden van het Klimaatforum van de Stad Brugge. Winter 2015 - Lente 2016.

POL, SA, EDU for SD - Agro-ecologie als hefboom voor educatie voor duurzame land- en tuinbouw

Er werd meegewerkt aan dit project met het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO) in de lead (en i.s.m. met IdeaConsult). Er werd gezocht naar een referentiekader voor agro-ecologie, de noodzakelijke competenties voor land- en tuinbouweducatie op verschillende niveaus werden uitgediept, formele/non-formele/informele educatie werd onderzocht en beleidsaanbevelingen (ook in een breder kader) werden geformuleerd. Lente 2015 - Lente 2017.

TRANS, CE, LCA & SA - Is tweedehands duurzaam ?

Op vraag van Oxfam Solidariteit - Tweedehands werden hun activiteiten geschetst tegen de achtergrond van duurzame ontwikkeling én een plaats gegeven binnen een kringloopeconomie/circulaire economie. Daarenboven werd nagegaan wat de vermeden ecologische en sociale kost is - aan de hand van 'life cycle sustainability assessment' - wanneer een consument in de tweedehandswinkels een van hun producten kopen. In het bijzonder werden computers, kleding en schoenen onderzocht. Tot slot werd ook onderzocht op welke punten van duurzaamheid de organisatie zelf nog kan verbeteren. Zomer - herfst 2014.

TRANS, CE, M&E & SA - De ontwikkeling van een kwetsbaarheidsinstrument voor ondernemingen

Ook deze opdracht werd uitgevoerd op vraag van ABVV Metaal. Het is immers de vaststelling dat nogal wat stakeholders (incl. werkgevers) zich niet bewust zijn van de kwetsbaarheid die ondernemingen lopen op het vlak van volatiele, stijgende prijzen én bevoorradingsonzekerheid van grondstoffen, in het bijzonder (zeldzame) (aard-)metalen in de metaalsector. Vertegenwoordigers van de werknemers kunnen dus aan de hand van het kwetsbaarheidsinstrument, op basis van hun toegewezen rol in ondernemingsraden, een spiegel voorhouden. Het instrument is ontwikkeld in samenwerking met een IT-partner en webbased. Het resultaat moet ondernemingen toelaten te werken hun weerbaarheid. Lente - herfst 2014.

TRANS, CE & SA - Naar een nieuwe industrialisering van en voor de metaalsector

Deze opdracht werd uitgevoerd op vraag van ABVV Metaal. Naast het duiden van de betekenis/noodzaak van een kringloopeconomie binnen een context van duurzame ontwikkeling, werd het economische, sociale en ecologische profiel van de metaalsector in België/Vlaanderen geschetst. Een duurzame SWOT-analyse én een specifieke kwetsbaarheidstoets legde de basis om meer concrete maatregelen voor te stellen die de vakbond zelf kan uitvoeren, vragen aan de overheid of met meerdere stakeholders kan opnemen. Ook MLT-processen werden voorgesteld. Het eindrapport is opgeleverd en samengevat; nu wordt het nog toegelicht tijdens een aantal gelegenheden. Herfst 2012-zomer 2013.

POL, PART, M&E, ISD & CSR - Duurzame evenementen

In opdracht van de Programmatorische Overheidsdienst Duurzame Ontwikkeling werd onder de vleugels van het Instituut voor Duurzame Ontwikkeling vzw een kernset van sleutelindicatoren ontwikkeld om evenementen (zichzelf) te laten screenen op duurzaamheid. Hierbij werd vertrokken van het opnemen van maatschappelijke verantwoordelijkheid door evenementen zoals uitgedrukt door ISO 26000, GRI Richtlijnen en de ISO 20121. Deze laatste internationale standaarden focussen op evenementen. Vanzelfsprekend werd rekening gehouden met de reeds bestaande nationale/regionale initiatieven, die evenwel vooral op de milieudimensie van duurzame ontwikkeling zijn gericht. Winter-lente 2013.

POL, CSR & SA - Duurzaam ondernemen zichtbaar en doenbaar maken in Vlaanderen

Dit VIONA-onderzoek werd in opdracht van de Vlaamse Overheid - Departement Werk en Sociale Economie uitgevoerd in een samenwerkingsverband met HOWest. De 'vertaling' van ISO 26000 - Richtlijn voor maatschappelijke verantwoordelijkheid van organisaties en GRI - Richtlijnen voor duurzaamheidsverslaggeving was de kern van de opdracht. Zomer 2011 - winter 2012.

POL, CSR, PART & SA - Duurzaam en transparant ondernemen (2)

De verderzetting van de tweede fase van dit ESF-project (zie hieronder voor de eerste fase) werd in opdracht van de Vlaamse Overheid - Departement Werk en Sociale Economie uitgevoerd. Deskresearch, studiebezoeken en peer reviews brachten een uitdieping van interessante voorbeelden uit andere Europese landen/regio (DK, AT, NL, UK, CAT, F, D). De opdracht werd afgesloten met een exchange event. Vanuit deze studie- en begeleidingsopdracht werden beleidsaanbevelingen geformuleerd en voorstellen van pilootprojecten. Werkgeversorganisaties waren nauw betrokken bij dit ESF-project. Zomer 2011 - Winter 2012.

POL, CSR, PART & SA - Duurzaam en transparant ondernemen (1)

Als eerste fase van een project bij de Vlaamse Overheid - Departement Werk en Sociale Economie, werden via deskresearch interessante praktijkvoorbeelden, methodieken en instrumenten in kaart gebracht in andere 10 EU-lidstaten en een regio. De in het onderzoek voorgestelde selectie moet in een volgende fase meer in de diepte worden onderzocht. Daarbij moet worden nagegaan in welke mate deze buitenlandse initiatieven van 'maatschappelijk verantwoord ondernemen' kunnen gebruikt worden op (haalbaarheid) of van toepassing zijn voor de Vlaamse arbeidsmarkt of ingebed kunnen worden in het Vlaamse werkgelegenheidsbeleid. Werkgeversorganisaties zijn nauw betrokken bij dit ESF-project. Zomer 2010.